- Seçilen oyuncak mutlaka çocuğun yaşına, ilgisine, becerisine ve içinde bulunduğu gelişimsel döneme uygun olmalıdır. Oyuncak çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine uygun olmazsa, uyarıcı özellik taşımayacak; çocuğu gelişimsel ilerlemeye yöneltmeyecektir. Çocuğa yaş ve beceri düzeyinin altında alınmış bir oyuncak, zevk vermeyecek ve ilgi alanında çok kısa bir süre kalacaktır. Yaş ve beceri düzeyinin üstünde alınmış bir oyuncak ise; çocukta başarısızlık duygusu yaratacaktır (ki asıl tehlikeli olan da budur). Her iki durumda da oyuncak, kısa bir süre sonra köşeye terk edilecektir.
- Oyuncak fonksiyonel olmalı, fazla yapılanmış olmamalı, yaratıcılığı sınırlamamalıdır. Örneğin bir süt kamyonu yerine, boş kasalı bir kamyon çok daha fonksiyoneldir. Çünkü çocuk kamyonun boş kasasına dilediğini yerleştirebilir, dilediğini taşıyabilir.
- Çocuğa tek başına oynayacağı oyuncakların yanı sıra; grup olarak oynayacağı oyuncaklar da sağlanmalıdır.
- Oyuncak çocuğun kas kuvvetiyle orantılı olmalı ve çocuğun bedenine uygun büyüklükte ve ağırlıkta olmalıdır.
- Oyuncak satın alınırken cinsiyet ayrımı yapılmamalıdır. Bir erkek çocuk kız oyuncağı, bir kız çocuk erkek oyuncağı ile oynamak isterse buna izin vermelidir. Becerilerini geliştirecek ise bir erkek çocuğun bebekle, bir kız çocuğun kamyonla oynamasında hiçbir sakınca yoktur.
- Oyuncak, çocuğun yapısal özelliklerini ve kullanılışını kolayca kavrayabileceği ve çalıştırabileceği seviyede olmalıdır.
- Dikkat etmemiz gereken önemli şeylerden biri de; oyuncağın çocuk için güvenli olmasıdır. Çocuğun sağlığını tehlikeye atmamalıdır. Yıkanabilir, dayanıklı, köşeleri yuvarlak ve sağlam olmalıdır.
Çocuğumuz Hangi Yaş Döneminde Ne Tür Oyun ve Oyuncaklarla Karşılaşmalıdır?
1-4 aylardan itibaren bebeklerin dikkatini daha çok hareketli ve ses çıkaran nesneler çeker. Bu dönemdeBeşik veya karyolaya asılan çeşitli renk, boyut ve şekillerdeki oyuncaklar,
- Müzik kutuları
- Çıngırak
- Renkli resimler
- Rüzgâr çanları
- Çeşitli renk ve dizaynlardaki diş kaşıma halkaları
4 - 6 aylardan itibaren bebekler nesneleri tutabilecek olgunluğa erişmiştir.
Bu dönemde
- Çocuğun görüş alanı içine koyabileceğiniz değişik renkli, şekilli, ses çıkaran, değişik dokulara sahip bol sayıda ufak tefek oyuncaklar,
- Emip çiğneyebileceği oyuncaklar,
- Yumuşak, üstüne basıldığında öten veya sallandığında ses çıkartan oyuncaklar önerilir
6 – 10 aylardan itibaren bebekler oturmaya başlar.
Bu dönemde
- Birbiri içine geçen kaplar-kovalar,
- Kademeli halkalar
- Parlak renkli ve basit resimler içeren kitaplar,
- Banyo için yüzen oyuncaklar,
- Toplar (top yuvarlama oyunu),
- Basit bebekler, arabalar önerilir.
12 -18 aylardan itibaren bebekler yürümeye başlar.
Bu dönemde
- İpinden çekince hareket eden tekerlekli oyuncaklar,
- İçine girilebilecek büyük kutular,
- Atıp fırlatmaya uygun olan tahta, lastik, metal, kumaş vb. malzemelerden yapılmış dayanıklı oyuncaklar,
- İtmeli, çekmeli, ses çıkaran küçük oyuncaklar,
- Basit öykü kasetleri, resimli basit kitaplar önerilir.
18 -24 aylardan itibaren çocuklar konuşmaya başlar.
Bu dönemde
- Parmak kuklaları,
- Küçük oyuncak hayvan figürleri,
- Tekrar eden sözlerden oluşmuş ritmik müzik kasetleri, kitaplar,
- Su havuzu ve oyuncakları,
- Bebekler, arabalar,
- Basit bol resimli hikâye kitapları önerilir.
2 yaştan itibaren çocuklar günlük yaşamlarını canlandıran dramatik oyunlara yönelir, birey ya da hayvanları taklit etmeye başlar.
Bu dönemde
- Küçük hayvan figürleri,
- Kukla,
- Oyuncak telefon,
- Büyük oyuncak ev,
- Kazıcı, taşıyıcı oyuncaklar,
- Su, kil, kum oyun hamuru,
- Kova, kazma, kürek, marangoz aletleri,
- Büyük tekerlekli kamyonlar, arabalar, trenler,
- Çekiçle çakılan tahta çiviler,
- Büyük tüylü oyuncaklar,
- Büyük tahta inşaat blokları,
- 4-6 parçalı puzzle,
- Oyuncak mutfak donanımı… vs.,
- İçinden geçilen tünel,
- Basit zekâ küpü oyunları önerilir.
3 yaştan itibaren çocukların büyük kasları hayli gelişmiş olduğundan; yürüme, koşma, tırmanma, sallanma, sürünme, üçtekerli bisiklete binme, topa tekme atma gibi büyük kaslarını etkili olarak kullanabilirler. Aynı zamanda birçok çocuk bu dönemde gerçek yaşama katılır ve gördüklerini taklit etmeye başlar.
Bu dönemde
- Su, kil, kum oyun hamuru, parmak boyası,
- Bisiklet, pedallı araba,
- Yıkama ve ütülemeyi taklit eden oyuncaklar,
- Günlük yaşantıda yetişkinlerin kullandığı her türlü ev malzemeleri veya taklitleri,
- Toz bezi, küçük süpürge,
- Balık - olta oyunları,
- Basit eşleştirme oyunları,
- 4-6 parçalı puzzle,
- Büyük çivi oyunu,
- Resim kâğıdı ve boya kalemleri ,
- Basit domino oyunu,
- Büyük boy Legolar,
- Okunabilecek ayrıntısız, bol resimli hikâye kitapları önerilir.
4 yaştan itibaren çocuklar yetişkinleri daha fazla taklit etmeye başladıkları için, yetişkinlerin kıyafetlerini kullanmaya isteklidirler.
Bu dönemde
- Yetişkin giysileri,
- Evcilik materyalleri, araba, uçak… vs.,
- Su, kil, kum oyun hamuru,
- Ayrıntılı eşleştirme oyunları,
- 6-8 parçalı puzzle,
- Orta boy Legolar,
- Kuklalar ve sahne,
- Resim kâğıdı ve her türlü resim malzemeleri,
- Ayrıntılı resim ve öykü kitapları,
- Hafıza oyunları,
- Küçük çivi oyunu,
- Basit sayı kavramını içeren oyunlar,
- Tahta ve tebeşir,
- Küçük bahçe gereçleri önerilir.
5 yaştan itibaren çocuklar keşfetme, deneme, tanıma, yaratma eğilimindedir. Artık oyuncaklar daha kapsamlı, zihinsel gelişimi sağlayacak türden olmalıdır.
Bu dönemde
- Sökülüp takılan, bozulup yeniden inşa edilen oyuncaklar,
- Çeşitli meslek gruplarının kullandığı her türlü malzemenin taklidi olan oyuncaklar,
- Çeşitli meslek gruplarına özgü giysiler,
- 8-12 parçalı puzzle,
- Uzun, ayrıntılı, resimli öykü kitapları,
- Sayı kavramı içeren oyunlar,
- Ayrıntılı eşleştirme oyunları,
- Zekâ oyunları,
- Fazla bakım istemeyen ev bitkileri,
- Mıknatıslar,
- Büyüteç,
- Ailece oynanabilecek oyunlar önerilir.
6 Yaşındaki çocukların oyunları artık daha uzun süreli ve daha organizedir. Bu yaş grubundaki çocuklar artık arkadaşları ile işbirliği içinde oynamayı, yalnız oynamaya tercih ederler. Bu dönemin en yaygın oyunları evcilik, doktorculuk gibi oyunlardır.
Bu dönemde
- Çeşitli evcilik malzemeleri,
- Kesme –yapıştırma,
- Boyama,
- Puzzle yapma,
- Kitap okuma,
- Kalem-kâğıt faaliyetleri,
- Yapı ve montaj oyunları
